Profilaktyka niedoboru jodu

Jod jest pierwiastkiem należącym do niezbędnych bioaktywnych składników diety, który ma udział w syntezie hormonów tarczycy, a te z kolei wpływają na prawidłowy rozwój i funkcjonowanie organizmu. Jest jednym z najsilniejszych
antyoksydantów i wykazuje ochronne działanie w procesach zapalnych i nowotworowych [1]. Jod należy do składników odżywczych, które nie są magazynowane w organizmie człowieka i musi być dostarczany z dietą. Niedostateczna podaż tego pierwiastka prowadzi do wystąpienia jego niedoborów, nadmiar zaś może wywoływać nadczynności tarczycy.

Rekomendacje Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) co do optymalnego dziennego spożycia jodków są następujące: dla osób dorosłych — 150 µg/dobę, dla kobiet w ciąży i podczas laktacji — 250 µg/dobę,
w pierwszym roku życia 50 µg/dobę, w wieku od 1–5 lat — 90 µg/dobę
oraz w wieku 6–12 lat — 120 µg/dobę.

Dieta z ograniczeniem soli w profilaktyce chorób układu sercowo-naczyniowego a podaż jodu

W sytuacji gdy spożycie jodków jest mniejsze niż 50 µg/dobę, gruczoł tarczowy nie jest w stanie utrzymać syntezy hormonów tarczycy na prawidłowym poziomie. Wyniki badań z lat 1992/1993 Polskiej Komisji ds. Kontroli Zaburzeń z Niedoboru Jodu były bezpośrednim powodem powrotu do obowiązkowego jodowania soli kuchennej. Sól kuchenna jest powszechnie stosowanym nośnikiem jodu. Zgodnie z zaleceniami Światowej Organizacji zdrowia dzienne spożycie soli nie powinno przekraczać 5 g NaCl (2 g Na) na osobę. Kontrolowanie zawartości Na w diecie jest metodą prewencji chorób sercowo-naczyniowych. Prowadzone są równocześnie działania mające na celu zwiększenie spożycia innych naturalnych nośników jodu (mleko, woda mineralna). Alternatywnym źródłem jodu w diecie są między innymi: dorsz, mintaj, łosoś, jaja, otręby pszenne, brokuły, suche nasiona grochu i orzechy laskowe. Zasadna jest idea wdrożenia jodowania wody mineralnej i mleka, a także biofortyfikacji wybranych warzyw oraz podawania jodu trzodzie i bydłu w celu zapewnienia odpowiedniej jego podaży w związku z zaleceniami ograniczenia spożycia soli kuchennej.

Obecnie spożycie soli w naszym kraju znacznie przekracza dzienną normę spożycia, konieczne jest zatem poszukiwanie innych alternatywnych źródeł jodu, które zabezpieczyłyby jego dzienne zapotrzebowanie. Endokrynolodzy zgadzają się z kardiologami, że nie należy nikogo zachęcać do spożywania soli. Jednak jednocześnie obawiają się, że dalszy spadek spożycia soli jodowanej niekorzystnie odbije się na profilaktyce jodowej i epidemiologii chorób tarczycy. Przeciętna zawartość jodu w 100 g soli kuchennej jodowanej wynosi 2293 µg [12]. Aby z soli dostarczyć wymagane 150 µg dziennego zapotrzebowania w jod, należy spożyć 6,5 g samej soli jodowanej, co przekracza zalecane 5,0 g według WHO.

JAK ZDROWO SUPLEMENTOWAĆ JOD?

Ze względu na podkreślaną przez lekarzy endokrynologów konieczność podaży jodu w celu prewencji zaburzeń
funkcjonowania gruczołu tarczowego, a także zalecenie lekarzy kardiologów ograniczenia spożycia jodowanej soli
kuchennej w związku ze zwiększonym ryzykiem chorób układu sercowo-naczyniowego, w szczególności nadciśnienia tętniczego, należy podjąć alternatywne działania dostarczenia jodu do organizmu. W tej sytuacji zasadna
jest idea wdrożenia jodowania wody mineralnej i mleka, a także biofortyfikacji wybranych warzyw oraz podawania
jodu trzodzie i bydłu. Warto również pamiętać o produktach spożywczych, które są źródłem jodu, aby konsekwentnie
umieszczać je w codziennym jadłospisie.

Źródło:

Zalecenia dietetyczne dotyczące spożywania jodu — w poszukiwaniu konsensusu między kardiologami a endokrynologami

Beata Pyka1, 2, Iwona Zieleń-Zynek2
●iD, Joanna Kowalska2
, Grzegorz Ziółkowski2
,
Bartosz Hudzik2, 3●iD, Mariusz Gąsior3
●iD, Barbara Zubelewicz-Szkodzińska1, 2●iD

Oddział Endokrynologii Piekarskiego Centrum Medycznego w Piekarach Śląskich

Katedra Profilaktyki Chorób Metabolicznych Wydziału Zdrowia Publicznego w Bytomiu,
Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach

III Katedra i Oddział Kliniczny Kardiologii Śląskiego Centrum Chorób Serca w Zabrzu, Wydział Lekarski
z Oddziałem Lekarsko-Dentystycznym w Zabrzu, Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach

dieta/jod/profilaktyka niedoboru jodu